Gevolgen voor je hoofd

Op het moment dat je hoort dat je kanker hebt, dringt het misschien nauwelijks tot je door. Op zo’n moment reageert iedereen anders. Sommigen zijn verbaasd, verdrietig of boos dat dit juist hen moet overkomen. Anderen zijn geschokt of verdoofd en soms wordt de boodschap zelfs niet geloofd. Of mensen voelen zich machteloos of teleurgesteld.

Gedachten en gevoelens

Vooral de eerste tijd kan het in je hoofd een chaos zijn: allerlei gedachten en gevoelens. Zoals gevoelens van angst en onzekerheid over hoe het verder zal gaan of angst dat je leven binnenkort voorbij zou kunnen zijn. Die gedachten en gevoelens kunnen afwisselend voorkomen en soms ook tegelijkertijd. Veel mensen hebben het daar moeilijk mee. Die emoties kunnen bovendien erg hevig zijn, waardoor mensen vaak niet weten hoe ze ermee om kunnen gaan. 

Kanker beïnvloedt ook het leven van de mensen in je directe omgeving. Naast je eigen emoties, heb je ook te maken met de emoties van je partner, kinderen en vrienden. Dit kan gevolgen hebben voor relaties met hen. Het kan soms lastig zijn om elkaar te blijven steunen in elkaars emoties. Zeker als de één daar anders mee omgaat dan de ander. 

Je kunt uiteenlopende gedachten en gevoelens tegelijkertijd ervaren. Maar deze kunnen zich ook afwisselen en na enige tijd weer verdwijnen. Je merkt dat er goede en slechte dagen zijn. Dagen waarop je beter en minder goed met de diagnose kunt omgaan. Het is belangrijk om jezelf de tijd te gunnen om de diagnose en toekomstverwachting te verwerken. 

Veel voorkomende emoties

Hieronder staan voorbeelden van veel voorkomende gedachten en gevoelens die kunnen optreden. Het zijn allemaal normale reacties. Misschien herken je je in deze voorbeelden. Het kan ook zijn dat je andere gevoelens en emoties voelt over je ziekte, behandeling of gevolgen van de behandeling. 

Angst

Gevoelens en emoties van angst kunnen heel verschillend zijn. Angst voor verlies van controle over je eigen leven bijvoorbeeld, of van verlies van wat je had. Je kunt ook bang zijn voor de mogelijk ingrijpende behandeling of eventuele bijwerkingen. Angst dat de ziekte niet onder controle te krijgen is of dat de ziekte terug zal komen. Als je te horen hebt gekregen dat je niet meer beter zult worden, kan het naderende einde je angstig maken. Angst voor pijn of lichamelijke achteruitgang. Angst om afscheid te moeten nemen van dierbaren of om dood te gaan. 

Verdriet

Het hebben van kanker kan je verdrietig maken om wat je dreigt te verliezen of al verloren hebt. Zoals je gezondheid, toekomstplannen of zelfstandigheid. Verdriet om de ernst van je ziekte en de nare kanten van de behandeling. Je kunt het gevoel hebben elk moment in huilen uit te barsten of zonder aanwijsbare reden door verdriet te worden overmand. Sommige mensen hebben last van sombere buien. Ze hebben nergens zin in, voelen zich lusteloos en beleven nergens plezier aan. Meestal lukt het om na enige tijd weer positieve kanten te gaan zien. Als de somberheid langer duurt dan een paar weken, dan kan er sprake zijn van een depressie. Neem dan contact op met je huisarts. 

Boosheid

Veel mensen met kanker maken een periode door waarin ze erg boos zijn. Je kunt boos zijn dat juist jíj degene bent die ziek is geworden, terwijl anderen gezond blijven. Boos op je lichaam dat je in de steek heeft gelaten. Boos op de artsen die de diagnose hebben meegedeeld. Boos op wat je is overkomen. 

Onzekerheid

Het ‘zorgeloze’ gevoel dat je leven volgens een bepaald patroon verloopt, kan door kanker helemaal in de war worden gestuurd. Je kunt het gevoel hebben de grip totaal kwijt te zijn. Je weet niet precies hoe de behandelingen zullen verlopen. Misschien heb je een gevoel van machteloosheid omdat je moet afwachten of een behandeling effect heeft. Of vind je het moeilijk om je aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. Misschien vraag je je hoe je toekomst eruit ziet.  

Schuldgevoel

Sommige mensen hebben gevoelens van schuld. Bijvoorbeeld omdat zij denken dat de kanker voorkomen had kunnen worden of omdat anderen dat tegen hen zeggen. Of omdat ze vinden dat ze eerder naar de huisarts hadden moeten gaan. Je kunt je ook schuldig voelen, omdat je merkt dat anderen verdriet hebben als gevolg van jouw ziekte. 

Hoop

Je kunt ook gevoelens van hoop hebben. Hoop op genezing en herstel. Hoop op een langer leven samen met je dierbaren, kwaliteit van leven of hoop op een goed sterven. Deze gevoelens van hoop kunnen als verwarrend worden ervaren. Vooral als de diagnose een vergevorderde vorm van kanker is. Deze hoop is wellicht ook een wens om terug te keren naar het leven voor de ziekte. Mensen hebben soms hoop nodig om hun leven te kunnen leven. Hoop geeft mensen energie om om te gaan met alle tegenslagen en lichamelijke achteruitgang die de ziekte met zich meebrengt. Ze ondernemen activiteiten, zoals deelnemen aan behandelingen en gezond eten. Wat ze het gevoel geeft dat ze bij de (over)levenden behoren. 

Emoties veranderen

De meeste mensen merken dat hun gevoelens na verloop van tijd veranderen. Vooral nadat ze de kans hebben gehad meer te leren over hun specifieke diagnose, de behandelmogelijkheden en hoe de toekomst eruit zou kunnen zien. Sommigen worden kalm, positief en vastberaden. Anderen zijn bezorgd, verdrietig, gedeprimeerd of raken zelfs in een isolement. Iedereen is anders. 

Tijdens je behandeling kom je regelmatig in het ziekenhuis. Misschien heb je last van die behandeling of last van de spanningen en onzekerheid die de behandeling met zich meebrengt. Dan is het moeilijk je ziekte voor even te ‘vergeten’. Na de behandeling zullen er tijden zijn dat je even niet denkt aan kanker en de gevolgen ervan voor je leven. Er zullen ook momenten zijn waarop de emoties plotseling oplaaien. Dit gebeurt dan vaak op speciale of spannende momenten. Speciale, mooie momenten zoals de viering van geboorte of trouwerij in je familie of vriendenkring. Of spannende momenten, zoals het gesprek met de arts die je het slechte nieuws meedeelde of als je voor controle naar het ziekenhuis gaat. Dan kan die onzekerheid steeds weer terugkomen: is de kanker teruggekeerd of niet? 

Soms blijven de emoties lang sterk aanwezig. Sommige mensen blijven voortdurend denken aan de ziekte en wat er allemaal kan gebeuren. Deze innerlijke chaos kan ertoe leiden dat je prikkelbaar wordt. Waar je vroeger geduld voor op kon brengen, reageer je nu met ergernis of zelfs woede. Ook kunnen er concentratieproblemen ontstaan. Je kunt moeite hebben met in slaap komen. Ook het voortdurend alert zijn op lichamelijke klachten, omdat je denkt dat het met de kanker te maken heeft, kan onrust veroorzaken.  

Als dit soort gedachten en gevoelens hevig blijven en ze belemmeren je dagelijks leven, bespreek dit dan altijd met je arts. Een arts kan je helpen of doorverwijzen naar een andere hulpverlener voor de juiste hulp en begeleiding.  

Omgaan met kanker

De reactie van mensen op de diagnose kanker is voor iedereen anders. Datzelfde geldt voor het verwerken ervan. Het gaat erom dat je jouw eigen manier vindt om met kanker om te gaan. Probeer de gevoelens en gedachten niet weg te duwen. Ze kunnen onaangenaam zijn, maar het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis zoals kanker is alleen mogelijk als je de pijnlijke gevoelens die daarbij horen durft te ervaren. De heftigheid van gevoelens zal langzaam afnemen en soms weer oplaaien. Dat is normaal. 

Vraag, als je het nodig hebt, steun aan je dierbaren. Accepteer ook de steun van je partner, familie of vrienden. En praat over je gevoelens met jouw dierbaren. Praat over je ziekte wanneer jij dit wil. Maar geef ook aan als je juist alleen wil zijn of als je even niet wil praten. Mensen in jouw omgeving, hoe betrokken ook, begrijpen niet altijd vanzelf wat jij op dat moment nodig hebt. Je kunt jouw gevoelens ook op andere manieren uiten door bijvoorbeeld brieven te schrijven, een dagboek bij te houden of te tekenen of schilderen. 

Een duidelijke dagindeling kan je helpen om met kanker om te gaan. Zorg voor voldoende nachtrust en sta op tijd op. Neem rust wanneer dit nodig is en eet gezond. Het is belangrijk dat je jezelf de tijd gunt voor het verwerken van wat jou is overkomen en voor het opnieuw inrichten van je leven. Misschien heb je op dit moment het gevoel dat emotioneel herstel voor jou nog oneindig ver weg is. Naast gevoelens van verlies, zal er geleidelijk ook plaats zijn voor gevoelens van acceptatie. Wanneer dat moment komt, verschilt per persoon.