Wat kun je zelf doen voor, tijdens en na behandeling?
Als je de diagnose blaas- of nierkanker krijgt, kun je het gevoel hebben dat je de grip kwijt bent. Is er iets wat je zelf kunt doen? Een goede lichamelijke conditie zorgt ervoor dat je de behandeling beter aan kunt, je minder kans hebt op complicaties en je zo goed mogelijk herstelt.
Bij kanker moeten een eventuele operatie en behandeling hun werk doen. Toch zijn er dingen die je zelf kunt doen om dit allemaal zo goed mogelijk te doorstaan en te herstellen, aldus Petra Links, leefstijlcoach van het Leefstijl Zorgloket in het UMC Groningen. “Zoals stoppen met roken. Dat is voor ieder mens goed, maar bijvoorbeeld bij blaaskanker is de kans dat de kanker terugkomt (een recidief) groter als je rookt. Ook is het risico op complicaties groter. Het loont dus echt de moeite om te stoppen. Dat is moeilijk, maar je hoeft het niet alleen te doen. Overal in het land zijn speciale programma’s om je erbij te helpen. Vraag ernaar in het ziekenhuis of bij je huisarts.”
Voeding
Voor ieder mens, maar zeker voor, tijdens en na de behandeling van kanker, is het slim om gezond en gevarieerd te eten. Door vooral te kiezen voor plantaardige voeding zoals volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten krijg je veel voedingsvezels, vitamines en mineralen binnen. Verder heb je door kanker en de behandeling ervan meer eiwitten nodig. Dit zijn belangrijke bouwstoffen voor het lichaam. Een gezonde volwassene met een gewicht van 70 kilogram heeft ongeveer 58 gram eiwit per dag nodig. Bij kanker en de behandeling hiervan, heb je 1.2 – 1.5 keer zoveel eiwit nodig. In dit voorbeeld dus 84 tot 105 gram eiwit. In een bak kwark van 500 gram zit bijvoorbeeld 45 gram eiwit. Hulp nodig bij voeding? Vraag een diëtist om persoonlijk advies.
Let op: Het slikken van voedingssupplementen tijdens de behandeling van kanker brengt risico’s met zich mee. Supplementen met vitamines en mineralen kunnen de behandeling minder goed laten werken. Slik ze daarom alleen op advies van een arts of diëtist.
Voldoende water drinken is ook belangrijk, want het helpt om afvalstoffen uit te plassen en klachten van uitdroging te voorkomen. Ook is vocht belangrijk voor je lichaamstemperatuur. Chemotherapie is vaak schadelijk voor de nieren. Bescherm je nieren door voldoende te drinken. Als je nierkanker hebt, is het verstandig om je arts of verpleegkundige te vragen om de hoeveelheid vocht die je mag nemen.
Bewegen
Uit onderzoek blijkt dat bewegen vóór de behandeling veel voordelen kan hebben. Prof. dr. Anne May van het UMC Utrecht doet onderzoek naar bewegen bij kanker. “We denken dat als je fitter een operatie in gaat, je het beter kunt doorstaan,” zegt zij. “Ook lijkt het erop dat fitte mensen minder risico op complicaties hebben. Er is zelfs een speciale aanpak voor: prehabilitatie. Hierbij worden patiënten geholpen fit te worden vóór hun operatie. In de drie tot vier weken tot de operatie wordt gewerkt aan kracht en conditie, voeding, leefstijl en mentale conditie.” Al deze gebieden versterken elkaar. Zonder extra voeding groeien de spieren niet, zonder training zorgt extra voeding voor meer vet, een gezonde leefstijl zorgt voor betere sportprestaties en meer bewegen zorgt ervoor dat je je mentaal beter voelt. Dit onderzoekt Anne May samen met collega’s op dit moment in de ENHANCE studie (zie kader). Vraag je arts of verpleegkundige vóór de behandeling naar de mogelijkheden van prehabilitatie.
Ook tijdens behandeling is het belangrijk om aan je conditie te blijven werken. “Een jaar of 25 geleden dachten we dat het beter was om rust te nemen, maar nu weten we dat mensen die tijdens de chemotherapie blijven bewegen en bijvoorbeeld zelfs aan trainingen met hoge intensiteit en aan krachttraining doen, minder last hebben van bijwerken. Zoals vermoeidheid. We zien ook dat patiënten zich mentaal beter voelen dan wanneer ze op de bank blijven liggen,” aldus Anne May.
Ook na behandeling blijft bewegen positieve effecten hebben: “Bewegen zorgt onder meer voor een betere conditie, minder verlies van spieren, minder bijwerkingen van de behandeling, een beter herstel en een betere nachtrust. Ook tijdens de behandeling,” vertelt Petra Links. “Blijf wel realistisch. Alles wat je kunt doen is mooi meegenomen.” Een dagelijkse wandeling, trainen met gewichten kan helpen om spieren op te bouwen. Overleg met een oncologiefysiotherapeut welke vorm van beweging in jouw situatie het beste past.
Meer informatie:
- Website: www.verwijsgidskanker.nl voor een oncologiefysiotherapeut in de buurt
- Website: wkof.nl/voedingenkanker folder Wereld Kanker Onderzoek Fonds
- ‘Mijn Eetmeter’, app van het Voedingscentrum om bijvoorbeeld bij te houden hoeveel eiwitten je per dag binnenkrijgt.
- Dit artikel is gepubliceerd in ons magazine in oktober 2024.
Van de vereniging
De ENHANCE studie onderzoekt of een leefstijlprogramma, voorafgaand aan operatieve blaasverwijdering, het aantal en de ernst van postoperatieve complicaties kan verminderen, de duur van ziekenhuisopname kan verkorten en het aantal heropnames kan verkleinen. Patiëntenvereniging blaas- of nierkanker heeft feedback gegeven op informatiemateriaal voor patiënten. Wil je meer weten, bijvoorbeeld welke ziekenhuizen hieraan meedoen? Ga dan naar https://www.umcutrecht.nl/nl/wetenschappelijk-onderzoek/enhance-studie.