Uit het magazine: 5 vragen en antwoorden over Samen Beslissen

Wat als je door de behandeling van kanker je hobby niet meer kunt uitoefenen? Of als je sociale afspraken moet annuleren omdat je de energie er niet voor hebt? Zou je dan alsnog voor die ene behandeling willen gaan, of past een andere optie beter? Juist daarom is Samen Beslissen zo belangrijk. Het biedt de mogelijkheid om samen met je arts te bespreken welke impact een behandeling op je leven kan hebben.

Wat is Samen Beslissen?

Bij Samen Beslissen gaat het om een goed gesprek tussen zorgprofessional en patiënt over een passende behandeling. Hierbij staan de medische mogelijkheden én wat bij iemand past centraal. “Het is een dialoog, waarbij je samen met je arts praat over wat belangrijk is. Dus niet alleen de arts is aan het woord over wat medisch kan; als patiënt vertel je wat voor jou belangrijk is,” aldus Maaike Schuurman van de School voor Samen Beslissen. Deze netwerkorganisatie van professionals op het gebied van Samen Beslissen werkt eraan dat Samen Beslissen landelijk vanzelfsprekend is en wordt toegepast. “Als jij graag drie keer per dag met je hondje wandelt, dan is het belangrijk om dat te vertellen. Want als dat na een behandeling niet meer kan, is dat dan wat je wilt? Is er misschien een andere behandeling waarna je nog wél makkelijk de deur uitkomt? En hoeveel levensverlenging geeft een behandeling? Ook dat kan zwaar wegen. Samen Beslissen is ervoor bedoeld dat arts en patiënt samen uitkomen op een medische behandeling die zoveel mogelijk aansluit bij wat voor jou als patiënt belangrijk is in je leven.” Uit onderzoek van NFK’s Doneer Je Ervaring blijkt dat 82 procent van de (ex-)kankerpatiënten samen met de zorgverlener wilde beslissen over de behandeling.

Hoe is dit wettelijk geregeld?

Er is een speciale wet die de behandelrelatie tussen patiënten en artsen regelt: de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Samen Beslissen sluit aan op deze wet. Hierin staat onder meer dat artsen je goed moeten informeren over de behandeling.

Wat heb je als patiënt eigenlijk te zeggen? De arts weet het toch het beste?

Dit hoort Samen Beslissen-expert Maaike Schuurman geregeld van patiënten. “Het klopt dat een arts precies weet wat medisch wel en niet kan. Daarvoor heeft hij lang gestudeerd. Maar als patiënt ben je expert over je eigen leven en wat je daarin belangrijk vindt, nu en in de toekomst. Wie de uiteindelijke beslissing neemt, maakt niet uit. Je kunt deze samen met je zorgverlener nemen of de keuze aan hen overlaten. Wat echt belangrijk is, is dat de beslissing wordt genomen nadat is besproken wat er voor jou toe doet.”

Dit klinkt heel mooi, maar wat als er maar één optie is?

“Soms is er weinig te kiezen, maar dan nog heb je als patiënt een stem,” aldus Maaike Schuurman. “Als de enige optie een behandeling is die veel impact heeft op je kwaliteit van leven, dan is het goed om daarbij stil te staan. Uit onderzoek blijkt dat mensen die weloverwogen hebben gekozen voor een behandeling, trouwer zijn aan de behandeling. Ze kunnen beter omgaan met de gevolgen ervan, zelfs als die veel invloed hebben op hun leven.”

Samen Beslissen, hoe pak je dat aan?

Door je goed voor te bereiden op het gesprek en (jezelf) de juiste vragen te stellen. Zoals: ‘Wat zijn mijn mogelijkheden? Wat zijn hiervan de voor- en nadelen? Wat vind ik belangrijk in mijn leven en welke gevolgen hebben verschillende behandelmogelijkheden hierop?’ “Meestal is Samen Beslissen niet één gesprek. Op elk moment dat er in je proces keuzes zijn, kan het toegepast worden,” vertelt Maaike Schuurman. “Bijvoorbeeld bij de keuze tussen een blaassparende behandeling of een blaasverwijdering. Of als je palliatief bent: wat doe je dan nog wel en niet aan behandeling? Wil je thuis blijven als het einde nadert, en wat is daar dan voor nodig?

En als je het na één gesprek niet weet, kun je bedenktijd vragen. Samen Beslissen kun je op alle momenten in je ziekteproces inzetten. Het is een samenwerking tussen jou en je zorgverlener.”

Dit artikel verscheen in het magazine van onze vereniging in maart 2025. Tekst: Deborah Ligtenberg. Illustratie: Heleen Croonen.