5 vragen en antwoorden over een moeizame relatie met je arts

Praten over je klachten is al moeilijk genoeg. Onderzoek in je schaamstreek maakt het ook niet bepaald makkelijker. En als het dan ook nog eens niet klikt met je arts… wat dan?

Wat maakt de relatie tussen patiënt en arts soms moeizaam?

“Om te beginnen, is ons vak natuurlijk een beetje raar. Wildvreemde mannen en vrouwen vragen wij al binnen tien minuten of ze hun broek willen laten zakken”, zegt Stefan Haensel (op de foto), uroloog en opleider in niet-technische vaardigheden zoals communicatie en veiligheid.

“Het vertrouwen is daarom heel belangrijk. Een goede arts hoort empathisch te zijn en luistert goed. Andere vaardigheden en eigenschappen zijn minder belangrijk. Dat blijkt uit onderzoek tijdens een brede discussie tussen urologen en patiënten. Als je een slecht gevoel hebt bij je arts, heeft het vaak met deze eigenschappen te maken.

Iedere patiënt krijgt er bovendien altijd een extra diagnose bij, en dat is: onzekerheid. En daarmee spanning. Ook dat kan de relatie bemoeilijken. Neem bijvoorbeeld iemand die bloed plast van wie een zus en moeder zijn overleden aan blaaskanker. Als de arts dan nietsvermoedend zegt dat het helemaal niks voorstelt – gewoon een blaasontsteking – dan kan dat heel verkeerd vallen. Ik vind dat een arts dat moet begrijpen. Tot slot is er de afhankelijkheid van je arts. Dat maakt de relatie ongelijk, wat het moeilijk maakt om hem of haar ergens op aan te spreken.”

Kun je wisselen van arts?

“Dat kan zeker, als je er samen niet uitkomt. In Nederland heb je het recht op een second opinion en bestaat de Wet vrije artsenkeuze. Vraag is of je kan wisselen. Hier in het Franciscus Gasthuis hebben we elf urologen. Je kunt de volgende keer om een andere arts vragen. In jouw omgeving is de keuze misschien beperkt. Lukt het niet direct om een andere arts te vinden, kun je altijd contact opnemen met je zorgverzekeraar. Die biedt zorgbemiddeling om een andere behandelaar te vinden.”

Wat kan je doen als het niet botert?

“Als je arts onbeschoft is, dan is het duidelijk: dien een klacht in en vraag om een ander. Maar het ligt vaak veel subtieler. Vraag jezelf ook af waar je negatieve gevoel vandaan komt. Soms is het eenvoudig. Sommige mensen vinden fysiek contact met iemand van het andere geslacht heel ongemakkelijk. Of juist met iemand van hetzelfde geslacht. Zo was er een man die alleen door een vrouw onderzocht wilde worden. Dat gaf eerst fronsende wenkbrauwen. Als een vrouw zoiets vraagt, dan begrijpen we het meteen. Uiteindelijk bleek dat deze man als kind nare seksuele ervaringen had gehad met een man. Kortom: kijk ook naar de situatie en naar jezelf. En daarmee heb ik het absoluut niet over schuld, maar puur over het vinden van de oorzaak van de wrijving. Als je dit met de arts wilt bespreken, dan is dat natuurlijk doodeng, dus doe dat vooral samen met iemand. Ik snap ook dat niet iedereen dit kan, want dat is hartstikke moeilijk.” Of bespreek het met een polimedewerker of met de vertrouwenspersoon voor patiënten. Helaas heet die tegenwoordig vaak klachtenfunctionaris, terwijl het meestal niet om een klacht gaat. Ze doen gelukkig veel meer goed werk.

Is het verstandig om te wisselen?

“Ja, als het vertrouwen ontbreekt, dan zou ik het zeker doen.”

Krijgt dit onderwerp aandacht in de urologenopleiding?

“Ja, maar de aandacht voor dit soort vaardigheden is relatief nieuw. In juni mocht ik voor de vertegenwoordigers van alle Europese nationale urologieverenigingen een voordracht houden over het nut van empathie in de opleiding. En zelf geef ik samen met een theaterdocent les aan de Europese urologieschool. Om bijvoorbeeld te laten voelen en zien wat lichaamshouding doet in een gesprek. En hoe je je open kunt opstellen. Ook de indeling van de spreekkamer helpt”, zegt Stefan tot slot, terwijl hij zijn webcam verdraait. “Je ziet dat mijn patiënten náást mijn tafel zitten. Vaak zit je tegenover de dokter. Maar dan kijk je tegen de achterkant van een beeldscherm aan. Deze opstelling helpt om me meer open te stellen.”

Dit artikel verscheen in het verenigingsmagazine in oktober 2025. Tekst: Ger Dreijer